KĄCIK LOGOPEDYCZNY – Przedszkole nr 16 w Żorach

Propozycje prostych ćwiczeń profilaktycznych w domu z podziałem na grupy wiekowe: (3-4 latki, 5 latki i 6 latki).

(do codziennej zabawy z dzieckiem)

Dla dzieci 3–4-letnich

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

Propozycje zabaw:

Rybka – dziecko wciąga policzki i robi „dzióbek”.
Balonik – nadymamy policzki i powoli wypuszczamy powietrze.
Leniwy kotek – „liżemy mleczko” z talerzyka (oblizujemy wargi szerokim językiem).
Konik – parskanie „prrr” – ćwiczy wargi i żuchwę.
Uśmiech i dzióbek – na zmianę szeroki uśmiech ? i dziubek ? przed lustrem.
Cele ćwiczeń:

rozwijanie sprawności i koordynacji narządów mowy (języka, warg, żuchwy),
kształtowanie prawidłowego toru oddechowego i kontroli wydechu,
przygotowanie aparatu artykulacyjnego do prawidłowej wymowy głosek,
rozwijanie świadomości ruchów buzi i języka poprzez zabawę.

Ćwiczenia słuchu fonemowego

Propozycje zabaw:

Co słyszysz? – nasłuchujemy dźwięków w domu: tykanie zegara, kapanie wody, rozmowę.
Cisza czy dźwięk? – gdy coś słychać – ręce w górze, gdy cisza – w dół.
Echo – rodzic mówi sylabę lub słowo, dziecko powtarza jak echo.
Przykład: ma – ma, la – la, bu – bu.
Półka – bułka – badamy, czy dziecko potrafi rozróżniać dźwięki mowy.
Pokazujemy obrazki i prosimy: pokaż bułkę – pokaż półkę.
Przykłady:
półka – bułka
kosa – koza
bucik – budzik
Dziecko określa, czy słowa brzmią tak samo, czy inaczej.
? Cele ćwiczeń:

rozwijanie uwagi i koncentracji słuchowej,
kształtowanie słuchu fonemowego – umiejętności rozróżniania podobnych dźwięków mowy,
przygotowanie dziecka do nauki czytania i pisania,
profilaktyka trudności artykulacyjnych.

Dla dzieci 5-letnich

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

1. Zegar – język tyka: raz w prawym, raz w lewym kąciku ust („tik – tak”).

2. Winda – język jedzie po podniebieniu w górę i w dół.

3. Malujemy zęby – językiem „myjemy” zęby od środka i z zewnątrz.

4. Świeczka – zdmuchujemy płomień raz mocno, raz lekko.

5. Piórko – utrzymujemy piórko w powietrzu, dmuchając równym strumieniem.

Cele ćwiczeń:

rozwijanie sprawności i precyzji ruchów języka, warg i żuchwy,
kształtowanie koordynacji oddechowo-artykulacyjnej,
utrwalanie prawidłowego toru oddechowego (wdech nosem – wydech ustami),
przygotowanie narządów mowy do prawidłowej realizacji trudniejszych głosek (np. s, sz, r),
usprawnianie motoryki małej w obrębie aparatu artykulacyjnego poprzez zabawę.

Ćwiczenia słuchu fonemowego

1. Długi czy krótki? – rodzic mówi aaaaaa (długi) i a (krótki) – dziecko pokazuje długość rękami.

2. Półka – bułka – badanie, czy dziecko potrafi rozróżniać dźwięki mowy.

Pokazujemy obrazki i prosimy: pokaż bułkę – pokaż półkę.

Przykłady: półka – bułka, kosa – koza, bucik – budzik.

Dziecko określa, czy słowa brzmią tak samo czy inaczej.

3. Co słyszysz na początku? – np. ryba – „r”, balon – „b”.

4. Echo trudniejsze – powtarzamy sekwencje: ma – la – ta, po – ku – bu.

Cele ćwiczeń:

rozwijanie słuchu fonemowego – umiejętności rozróżniania podobnie brzmiących dźwięków mowy,
doskonalenie uwagi i pamięci słuchowej,
ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej (rozpoznawanie i łączenie głosek w słowa),
przygotowanie dziecka do nauki czytania i pisania – rozróżnianie dźwięków stanowi podstawę poznawania liter,
profilaktyka zaburzeń artykulacji oraz trudności szkolnych (mylenie głosek, błędy w pisaniu).

Dla dzieci 6-letnich

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

1. Czapeczka krasnala – czubek języka unosi się za górne zęby (pozycja spoczynkowa).

2. Językowy wąż – wysuwamy język daleko i chowamy go szybko.

3. Zdmuchnij papierka – kierujemy strumień powietrza w określone miejsce.

4. Baloniki z powietrza – nadymamy policzki i wypuszczamy powietrze przez małą dziurkę w ustach.

5. Ząbki błyszczące – uśmiechamy się szeroko, pokazując zęby i liczymy do 10.

Cele ćwiczeń:

Ćwiczenia słuchu fonemowego

1. Co na końcu słowa? – np. kot – „t”, rak – „k”, dom – „m”.

2. Czy to to samo? – rodzic zmienia jedną głoskę: koza – kosa, domek – tomek.

Dziecko mówi, czy słowa brzmią tak samo czy inaczej.

3. Łańcuszek słów – kot – tramwaj – jabłko – okno – owca (zapamiętaj i powtórz).

4. Zabawa w głoskę – szukamy przedmiotów, które zaczynają się np. na „m” (miska, miś, mydło).

Cele ćwiczeń:

Wskazówki dla rodziców:

Ćwicz z dzieckiem codziennie 5–10 minut – najlepiej w formie zabawy.
Nie poprawiaj od razu – najpierw pokaż, potem zachęć do powtórzenia.
Zawsze chwal wysiłek dziecka, nawet przy drobnych błędach.
Najlepiej ćwiczyć przed lustrem lub z wykorzystaniem zabawek i obrazków.

Powodzenia?

Rozwój mowy dziecka

Okres melodii – od urodzenia do 1 roku życia

Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku, po którym można rozpoznać jego potrzeby.

Okres wyrazu – od 1 do 2 roku życia

Maluch rozumie o wiele więcej słów, wyrażeń i zdań, niż jest w stanie samodzielnie wypowiedzieć. W słowniku dziecka pojawiają się samogłoski, takie jak: a, u, i, e, zazwyczaj oraz spółgłoski: p, b, m, t, d, n, ś, ć, czasem ź, dź.

Okres zdania – od 2 do 3 roku życia

Między 2 a 3 rokiem życia następuje rozkwit mowy dziecka. Dziecko zaczyna budować zdania, początkowo są to zdania proste, które są złożone z dwóch, trzech wyrazów, następnie przechodzi w wypowiedzi dłuższe, cztero – pięcio wyrazowe. Pierwsze zdania są twierdzące, a następnie pojawiają się zdania pytające
i rozkazujące. Dziecko używa przede wszystkim rzeczowników, czasowniki początkowo używane są w formie bezokolicznika. Przypadki są używane często niepoprawnie. Dziecko nie potrafi jeszcze wypowiadać poprawnie wszystkich głosek – głoski trudne, są zastępowane głoską łatwiejszą.

W tym okresie dziecko wypowiada prawidłowo spółgłoski: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l, oraz samogłoski ustne: a, o, u, e, y, i, a, czasem nosowe: ą, ę. Pod koniec tego okresu pojawia się: s, z, c, dz, które wcześniej było zastępowane przez dziecko: ś, ź, ć, dź.

Okres swoistej mowy dziecka – od 3 do 7 roku życia

Mowa w dalszym ciągu się rozwija, następuje rozwój artykulacyjny, wzbogaca się zasób słownictwa, rozwija się umiejętność budowania zdań złożonych.
U czterolatków w dalszym ciągu występują zniekształcenia, ale w nieco mniejszym stopniu. Pojawiają się neologizmy.

Jak dorośli wpływają na rozwój mowy dzieci?

Rozmawianie z dzieckiem od urodzenia (albo nawet wcześniej). Rodzice od

razu zaczynają mówić do swoich nowo narodzonych dzieci (Ojej, kto tak pięknie na

mnie patrzy? I próbuje się do mnie uśmiechać?) z poszanowaniem podstawowych

reguł konwersacji – np. naprzemienności (“raz ty, raz ja”). Rodzic odzywa się do

dziecka, a dziecko odpowiada, niekoniecznie wydając dźwięki, ale choćby reagując

mimiką i całym ciałem, i tak na przemian.

Różnorodność używanych słów. Rodzice, mówiąc do dzieci, używają prostych

słów, adekwatnych do poziomu ich rozwoju (To jest jabłko. Idziemy na spacer.).

W miarę, jak dziecko opanowuje język, zaczynają używać trudniejszego

słownictwa (Dzisiaj mam dla ciebie ładny, czerwony, okrągły owoc: jabłko. Włożymy buty i kurtki, i pójdziemy do parku na spacer. Może spotkamy kogoś znajomego?).

Opisywanie zastanych sytuacji. Dzieci interesują się wszystkim, co wokół siebie widzą. Samodzielnie badają świat, co często nazywamy po prostu zabawą. Kiedy widzimy, że dziecko czymś się bawi, możemy to skomentować. Do młodszego dziecka powiemy: Ojej, zaraz klocek spadnie! A do dziecka bardziej zaawansowanego w rozwoju mowy: O, czerwony klocek stoi na niebieskim klocku
i trochę się chwieje.

Wyjaśnianie zdarzeń i własnych działań. Pewne codzienne czynności można wykonywać razem z dzieckiem, angażując je zarówno fizycznie, jak i językowo. Gotowanie obiadu jest szybsze, jeśli robimy to sami, ale gotowanie z dzieckiem to świetna okazja do rozmowy. Wystarczy opisywać wykonywane właśnie czynności

(Teraz umyjemy w zlewie brokuły i ziemniaki.), a dostarczymy dziecku okazji do nauczenia się nowych słów.

Odpowiadanie na pytania. Kiedy dziecko zaczyna już mówić dużo, często zadaje dorosłym mnóstwo pytań (lub mówi samo do siebie) i zna szereg sposobów przykuwania uwagi innych ludzi. Warto pamiętać o tym, że każda rozmowa
z dzieckiem przyczynia się do jego rozwoju. Ciągłe pytania mogą być nużące, ale jeśli zbyt często mówimy „daj spokój”, „idź się bawić sam/a”, „nie zadawaj tyle pytań”, dziecko traci okazję do poznania nowych słów, usłyszenia nowych konstrukcji zdaniowych i dowiedzenia się czegoś nowego o świecie

Opowiadanie dziecku historii. Dzieci lubią słuchać opowiadań i bajek wymyślanych przez rodziców. Na spacerach, w samochodzie, przy wieczornym usypianiu można
z dzieckiem wspominać lub opowiadać mu zmyślone historie, a nie tylko tradycyjne bajki

Czytanie dziecku książek. Dzieciom można czytać na głos nawet przed urodzeniem (głos dociera do dziecka już od około 6 miesiąca życia płodowego). Niektóre książeczki dla najmłodszych dzieci nie zawierają żadnego tekstu, tylko same obrazki. Rodzic, oglądając z dzieckiem książeczkę, rozmawia o tym, na co wspólnie patrzą. Samo oglądanie książeczek to jednoczesne ćwiczenie wielu różnych umiejętności: rozpoznawania realnych obiektów na obrazkach, poznawania nowych słów
i zwrotów, uczenia zasad rozmowy, wspólnego kierowania uwagi. Bardziej zaawansowane czytanie – książek zawierających najpierw krótsze, a potem dłuższe teksty – jest jeszcze bardziej pożyteczne. Daje okazję do mówienia o rzeczach nieobecnych tu i teraz. Rozwija wyobraźnię, bo nie dostarcza gotowych obrazów dla całej treści książki.